فواید، خواص و مضرات قهوه فوری
قهوه فوری یا پودرهای دانه ریز فرآوری شده قهوه، از عصاره گیری و سپس آسیاب دانه های بو داده قهوه در کارخانه تولید می شود که ممکن است هر کارخانه افزودنی ها و به طور کلی روش خاص خود را در تولید پودر قهوه فوری خود داشته باشد. به منظور استفاده از پودر قهوه فوری، به ازای هر نفر تنها، یک لیوان آب جوش مورد نیاز است و همان طور که از نامش پیداست، فورا پس از حل شدن در آب، قابل نوشیدن است.
این پودر، اولین بار در سال ۱۸۹۰ در نیوزلند، ثبت اختراع شده و با نام تجاری قهوه استرنج، مورد فروش و استفاده قرار گرفت. با استقبال گسترده و سریع مردم از قهوه فوری، افراد و کارخانه جات، در پی رسیدن به فرمولی برای ساخت پودر باکیفیت تر بوده و نحوه تولید این محصول، چندین بار در دوره های مختلف، تغییراتی داشته است.
روش های رایج تولید پودر قهوه فوری در کارخانه
1.خشک کردن به روش پاششی
های فشرده خشک می شوند. دانه های قهوه فوری تهیه شده در این روش، به نسبت روش های دیگر، رنگ روشن تری داشته و به راحتی در دست خرد می شود.
۲.روش انجمادی
در این روش، دانه های قهوه ابتدا بو داده شده و سپس پودر آن در آب حل شده و سپس بدون گرما دادن ، لایه لایه در دمای منفی چهل درجه سانتی گراد، منجمد می شوند. دانه های ریز قهوه فوری بدست آمده از این روش، تیره تر بوده و کمی سخت خرد یا له می شود.
۳.روش مخلوط کردن با ریشه گیاهان
در این روش از ریشه گیاهانی مانند کاسنی در مخلوط اولیه پودر قهوه استفاده می شود که حتی گاهی مقدار استفاده شده از این ریشه های بو داده شده، در پودر قهوه نهایی به نسبت یک به سه به قهوه، می باشد. این قهوه عطر و طعم ضعیف تری نسبت به سایر قهوه ها دارد.
برند های مطرح در ساخت قهوه فوری
پس از گسترش بازار فروش قهوه فوری، در سال ۱۹۳۸، شرکت نستله با تولید نسکافه، پودر قهوه فوری جدید، نظر مشتریان را جلب نموده و توانست برای سال ها، یکه تازه عرصه فروش محصولات مرتبط با قهوه باشد. نام نسکافه چنان در بین مردم سراسر جهان، جا پیدا کرده است که بسیاری افراد به اشتباه تمام قهوه های فوری را نسکافه می خوانند. در حالی که نسکافه نام یک برند قهوه فوریست.
پس از برند نسکافه، می توان از استارباکس، علی کافه، گوددی،ترابیکا، اینترنشنال رست، روبرت تیمس، اکسترا، های فایو، جاکوبز، ماکسول هاوس، به عنوان برندهای مطرح و معروف در تولید محصولات مربوط به قهوه، نام برد.

تفاوت قهوه فوری با قهوه معمولی
۱.رطوبت
برای ساخت پودر قهوه فوری، رطوبت قهوه را تا حد ممکن و با روش پاششی یا خشک کردن انجمادی در دستگاه، می گیرند. بنابراین قهوه فوری، قهوه بدون رطوبت است.
۲. ماندگاری بیشتر
ترکیبات دانه قهوه معمولی، بسته به روش تولید، پس از گذشت مدتی، از چند ساعت گرفته تا چند ماه، تجزیه شده، طعم و مزه اولیه خود را از دست داده یا کلا غیرقابل مصرف می شود.
اما در پودر قهوه فوری، پس از عصاره گیریِ و بو دادن آن، پودر تولید شده، کاملا خشک و سپس فرآوری می شود که از تجزیه پودر جلوگیری کرده، عمر و ماندگاری آن را تا چند سال، افزایش می دهد. همچنین پس از تولیدِ پودر قهوه فوری، به منظور جلوگیری از اکسید شدن، آن را به صورت وکیوم در بسته های نیتروژن و سایر گازهای بی اثر مانند دی اکسید کربن، نگهداری می کنند. البته با وجود ماندگاری بالای پودر قهوه فوری بهتر است برای حفظ طعم و عطر آن، در جای خشک و خنک در ظروف دربسته شیشه ای یا پلاستیکی، نگهداری شود.
۳. کافئین
کافئین یک ماده محرک شیمیایی سفید رنگ و البته تلخ مزه خوراکیست که نام علمی آن متیل تئوبرومین می باشد. کافئین می تواند اثرات خواب آلودگیِ آدنوزین در بدن را کاهش داده و حس هوشیاری و پرانرژی بودن، به فرد بدهد.
معمولا در هر فنجان کوچک از قهوه معمولی ۲۰۰ میلی گرم کافئین یافت می شود اما در یک فنجان قهوه فوری بسیار کمتر حدود نصف این مقدار است.
در واقع در روند تولید قهوه فوری، پیش از فرآیند رست کردن یا بو دادن دانه های قهوه، جداسازی کافئین انجام می شود. بنابراین میزان کافئین موجود در یک فنجان از قهوه فوری، تقریبا نصف کافئین در یک فنجان قهوه معمولیست. به دلیل اثرات جانبی کافئین بر مغز، قلب و معده، افراد باید مصرف قهوه دم کرده که کافئین بیشتری دارد را محدود کرده و در روز بیش تر از ۴۰۰ میلی گرم کافئین، مصرف نداشته باشند.
۴. عطر و طعم
عطر و طعم پودر قهوه فوری به دلیل جداسازی کافئین، فرآیند رست شدن و نیز افزودنی های مجاز موجود در آن، به شدت قهوه معمولی نیست. به همین دلیل است که گاهی می بینیم افرادی که بدن آن ها به عطر و طعم قهوه خالص و خام حساسیت نشان می دهند، پودر قهوه فوری را که به غلظت قهوه خالص نیست، بدون ایجاد حساسیت و مشکل مصرف می دارند. این در حالیست که بعضی افراد ادعا می کنند، قهوه فوری، تلخ تر از قهوه معمولی به نظر می رسد و قهوه فوری را به خاطر تلخ بودن آن ترجیح می دهند. شاید متناقض به نظر برسد اما این افراد کاملا درست می گویند. درست است که قهوه فوری به غلظت قهوه معمولی نیست اما از آنجایی که پودر قهوه فوری در مراحل تولید، شیرینی و ترشی طبیعی خود را از دست می دهد، طعم تلخی آن بیشتر حس می شود.
۵.ترکیبات شیمیایی
به طور کلی، در دانه های قهوه خام بسته به نوع گیاه و نحوه پرورش آن، حدود ۳۰۰ ترکیب شیمیایی پیدا می شود. اما اگر پس از بو دادن و اضافه کردن مواد افزودنی در کارخانه، دانه های قهوه را مورد بررسی قرار دهیم، ۸۵۰ یا بیشتر ترکیب شیمیایی در آن یافت می شود. قهوه معمولی نیز بو داده می شود اما قهوه فوری، مراحل رطوبت کشی، حرارت دیدن و خشک شدن بیشتری را طی می کنند؛ پس ترکیبات شیمیایی آن در مقایسه با قهوه معمولی متفاوت می باشد. در تولید قهوه فوری، بسته به روش تولید و نیز مواد افزودنی استفاده شده، مقدار و نوع این ترکیبات تغییر می یابد. برای مثال ماده ای به نام “فوران” در اثر برشته کردن قهوه، در قهوه فرآوری شده، بیشتر یافت که بر اساس بعضی تحقیقات ممکن است برای کبد در برخی افراد، مناسب نباشد یا آکریلامید که ماده ای سمی و سرطان زاست که در بسیاری محصولات فرآوری شده و سرخ شده، یافت می شود.
آکریلامید در قهوه فوری کمی بیشتر از قهوه معمولی یافت می شود. به گفته برخی منابع تحقیقاتی، تنها مصرف بی رویه و بیش از اندازه قهوه فوری می تواند مقدار و تاثیرات جانبی این ماده سمی را در بدن افراد، افزایش دهد. اما به طور کلی مقدار آن در یک فنجان قهوه فوری، چندان زیاد نیست که ترسناک و خطرناک باشد و قطعا قابل چشم پوشیست.
۶. دم کردن
مهم ترین تفاوت قهوه فوری با قهوه معمولی در این است که پودر فوری، نیاز به دم کردن ندارد، در واقع هنگام تولید در کارخانه، مرحله دم کردن انجام شده و سپس قهوه دم شده را خشک و پودر می کنند. بنابراین این قهوه پس از حل شدن در آب جوش یا سرد، سریعا قابل مصرف می باشد و نیاز به حرارت مجدد ندارد.
۷. حل شدن
پودر قهوه فوری به گونه ای آماده شده است که به راحتی در آب و سایر مایعات مانند شیر چه گرم یا سرد، حل می شود. نوشیدنی بدست آمده ازین روش تفاله یا ته نشین ندارد. اما قهوه معمولی به هیچ وجه در آب حل نمی شود؛ بلکه باید در ظرف مخصوص، روی حرارت مدتی بماند تا عصاره و طعم خود را آزاد سازد و در نهایت هم بدون حل شدن، در ته ظرف باقی می ماند. به عبارتی تفاله قهوه، ته نشین می شود. با توجه به محبوبیت و مصرف بالای قهوه در جهان ، سالیانه بیش از ۶ میلیون تن پسماند و تفاله قهوه در جهان تولید و برای بازیافت و سم زدایی ارسال می شود. متاسفانه حجم زیاد پسماند وتفاله های پودر قهوه معمولی، به خاطر تولید گاز متان، آلوده زا شناخته می شود که در قهوه فوری این پسماند و زباله ها وجود ندارند.
۸.کالری کمتر
کالری موجود در دانه های قهوه فوری تلخ و بدون افزودنی، کمتر از قهوه سیاه معمولیست؛ اما میزان کافئین موجود در پودرهای مخلوط با شکر مانند کافی میکس یا کاپوچینو به دلیل وجود شکر یا پودر خامه ، چندین برابر بیشتر است و مصرف آن، در طولانی مدت توصیه نمی شود.

و یک پرسش پرتکرار مهم در رابطه با پودر قهوه های فوری مانند نسکافه :
آیا مصرف قهوه فوری و نسکافه، ضرر دارد؟
اکرامید دو برابر
به طور کلی میزان کالری قهوه معمولی بالا نیست اما پودر قهوه فوری البته بدون شکر و خامه، میزان کمتری کالری دارد.
بر خلاف شایعاتی که مدت هاست در مورد قهوه فوری وجود دارد، مصرف نوشیدنی حاصل از پودر قهوه فوری، نه تنها ضروری ندارد بلکه مفید نیز می باشد. قهوه فوری بر خلاف باور عمومی، فاقد ترکیبات شیمیایی منفی و خطرناک برای بدن بوده، تمامی فواید قهوه معمولی را داشته و اتفاقا ویژگی های بد آن را ندارد. در واقع افراد با مصرف شیرینی و شکر، چربی، شیر و خامه همراه آن، به بدن خود آسیب می زنند و این طور تصور می کنند که قهوه فوری به آنان آسیب زده است؛ در حالی که پودر قهوه فوری بدون شکر و چربی، می تواند به عملکرد بهتر مغز و سوخت و ساز بدن کمک کرده، همچنین خطر و ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲، آلزایمر و پارکینسون و بیماری های کبدی را کاهش دهد با این تفاوت که چون نسبت به قهوه معمولی، کافئین بسیار کمتری دارد، مضرات و تاثیرات منفی کافئین در قهوه معمولی را ندارد. با توجه به اثرات جانبی کافئین بر هوشیاری فرد، جریان خون، کارکرد معده، ضربان قلب و مغز، مقدار کمتر کافئین در پودر قهوه فوری، امتیاز بزرگی برای طرفداران و مصرف کنندگان آن ،محسوب می شود.
نوشیدنی قهوه فوری، پتاسیم، منیزیم، نیاسین، آنتی اکسیدان های مفید بیشتری مانند اسید کلروژنیک ، پلی فنول داشته که با کنترل رادیکال های آزاد، به عملکرد بهتر سلول های بدن کمک کرده و در مجموع برای بدن مفیدتر از قهوه معمولی می باشد.
کم بودن میزان کافئین در پودر قهوه فوری، کمک می کند تا مصرف ۳تا ۵ فنجان نوشیدنی سایز متوسط از آن، در روز، بی خطر و بی ضرر باشد. یعنی نسبت به قهوه معمولی، دوز مصرف کافئین در هر بار مصرف، کاهش داده شده است.

نکاتی جهت افزایش تاثیرات مثبت قهوه فوری
به طور کلی سعی کنید قهوه خود را صبح ها، پیش از ظهر مصرف نمایید. نوشیدن قهوه چه معمولی چه فوری، به دلیل احتمال تاثیرات منفی در هوشیاری و خواب افراد، در ساعات بعد از ظهر، پس از ساعت ۳ و طبعا شب توصیه نمی شود.
هم چنین جایگزین کردن شکر با استویا، افزودن دارچین و پودر کاکائو می تواند نوشیدنی قهوه شما را مقوی تر و سالم تر نماید.
نظرات کاربران